Z polecenia Zarządu Oddziału nakazującego przypomnieć w tym numerze 50-lecie naszego Oddziału przytaczamy tu z niewielkimi zmianami artykuł, który ukazał się w nr 5-6 SPEKTRUM w r. 1996 będący bardzo krótkim sprawozdaniem z uroczystości oraz jeszcze krótszym streszczeniem Rysu historycznego białostockiego SEP i elektryki.

W dniach 11 – 12 maja 1996 roku odbyły się uroczystości 50-lecia Oddziału Białostockiego SEP zorganizowane wspólnie z Politechniką Białostocką, Zakładem Telekomunikacji S.A. w Białymstoku, Zakładem Energetycznym Białystok S.A. i Elektrociepłownią Białystok S.A.

Prezydium Złotego Jubileuszu Oddziału:

• Jarosław Bartel
• Andrzej Schroeder
• Stanisław Pawłowski
• Wiktor Ostasiewicz
• Barbara Łękawa
• Tadeusz Citko

W obchodach wzięło udział ponad 150 osób a wśród nich: Prezes SEP – Cyprian Brudkowski, Sekretarz Generalny SEP – Jan Grzybowski, Wojewoda Białostocki – Andrzej Gajewski.

Goście Jubileuszu:

• Andrzej Gajewski
• Ryszard Tur
• Mieczysław Januszewski
• Cyprian Brudkowski
• Jan Grzybowski
• Mirosław Kowalski

Pierwszy raz w historii Oddziału wręczono odznaki honorowe Zasłużonego Seniora SEP kolegom: Stanisławowi Pawłowskiemu, Ryszardowi Mazgajskiemu, Zenonowi Tworkowskiemu, Bogdanowi Siudzie, Anatolowi Komorowskiemu i Edwardowi Karpińskiemu.

Zasłużeni Seniorzy SEP:

• Stanisław Pawłowski
• Zenon Tworkowski
• Ryszard Mazgajski
• Anatol Komorowski
• Edward Karpiński
• Bogdan Siuda

Prezes SEP gratulując dotychczasowych osiągnięć, wraz z życzeniami na przyszłość, wręczył zegar, który oby następne lata odmierzał jak najwolniej.

Prezes SEP Cyprian Brudkowski składa gratulacje i życzenia Prezesowi Oddziału Wiktorowi Ostasiewiczowi

Wojewoda Białostocki wysoko ocenił pozycję Stowarzyszenia w regionie i uhonorował wyróżniających się działaczy odznaką “Zasłużony Białostocczyźnie”. Minister Andrzej Zieliński nie mogąc osobiście uczestniczyć w obchodach przysłał wraz z życzeniami prezent – telefon, który ma służyć do wzajemnej łączności.

Życzenia i gratulacje składali prezesi Oddziałów w Łomży i Olsztynie, władze miasta, koledzy z NOT i zaprzyjaźnionych stowarzyszeń. W I części programu został wygłoszony referat “50 lat elektryki i SEP na Białostocczyźnie – rys historyczny”, natomiast w II części miało miejsce sympozjum naukowo-techniczne.

Fragmenty referatu

Pierwsza centrala i pierwsza linia telefoniczna w Białymstoku została uruchomiona w roku 1891. W 1939 r. – Rejonowy Urząd Telegraficzno-Telefoniczny posiadał centralę miejską PAST, centralę międzynarodową oraz telegraf. W tymże roku zamiar budowy gmachu Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej (przy okazji rozebrano w tym celu budynek, w którym urodził się Ludwik Zamenhoff), przerwała brutalnie wojna. W wyniku działań wojennych, szczególnie w końcowym okresie, system łączności został zniszczony prawie całkowicie.

W 1908 r. Magistrat Białegostoku zawarł umowę z Berlińskim Towarzystwem Budowy i Eksploatacji Urządzeń Elektrycznych udzielając mu koncesji na produkcję i sprzedaż energii elektrycznej. W ciągu roku została uruchomiona Elektrownia Białystok. W 1939 r. w regionie czynnych było 109 elektrowni o łącznej mocy 19,128 MW (w Białymstoku 10,7 MW), a linie miały łączną długość 422 km, z czego 15 kV i 3 kV – 180 km, nn – 242 km. W latach 1939¸ 1944 Elektrownia Białystok została zniszczona prawie całkowicie, nie działała również żadna inna w regionie, sieć zdewastowano w 50%.

Przed wojną w Białymstoku ani w regionie nie istniały formy organizacyjne SEP, być może z powodu znikomej liczebności kadry (w Elektrowni Białostockiej pracowało 4 inżynierów). Wskutek zdarzeń wojennych i powojennych w energetyce białostockiej skupiła się grupa inżynierów i techników elektryków. Postanowili oni utworzyć najpierw koło, a potem Oddział Białostocki SEP. Jego liczebność przez pierwsze 2 lata wynosiła 18 osób. O fakcie powstania Oddziału doniósł Przegląd Elektrotechniczny w zeszycie nr 2 z 7.10.1946 roku.

Pierwszy Zarząd Oddziału stanowili:

• Prezes – Karol Białkowski
• Sekretarz – Stanisław Pawłowski
• Skarbnik – Józef Słaboszewicz
• Członek – Aleksander Jelski
• Członek – Walenty Kopijkowski
• Członek – Feliks Piotrowski
• Członek – Sylwester Rode
• Członek – Leon Wołąsewicz

W roku 1949 przyłączyli się teletechnicy. Oddział w 1950 r. osiągnął liczebność 77 członków, w tym 14 inżynierów. Ludzie ci mieli świadomość, że do budowy i eksploatacji konieczne są odpowiednie kadry fachowców. Wykorzystując własne wiadomości rozpoczęli od organizacji i obsługi wykładowej podstawowych kursów monterskich, jednocześnie tworząc grupę nacisku dążącą do stworzenia w Białymstoku szkolnictwa średniego, a nawet wyższego. Działania te przyniosły powodzenie: 16.06.1948 r. powstało Państwowe Liceum Elektryczne II stopnia o specjalności elektromechanika ogólna. Przedmioty zawodowe obsadzili inżynierowie – SEP-owcy.

24 listopada 1949 r. Naczelna Organizacja Techniczna otrzymała zezwolenie na założenie i prowadzenie z dniem 1 grudnia 1949 r. Prywatnej Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Białymstoku na zasadach wymienionych w statucie szkoły. 1-go lutego 1950 roku rozpoczęły się zajęcia dydaktyczne na Wydziałach: Elektrycznym i Mechanicznym. Pierwszym rektorem został Karol Białkowski, pierwszym dziekanem Wydziału Elektrycznego – Sylwester Rode. Przedmioty techniczne prowadzili znani już nauczyciele Liceum.

22.06.1951 r. 30 absolwentów Państwowego Liceum Elektrycznego otrzymało dyplomy technika. Do dzisiaj spadkobierca – Zespół Szkół Elektrycznych im. Janusza Groszkowskiego – wypromował blisko 9 tys. techników.

W maju 1954 r. pierwsi inżynierowie z białostockiej WSI otrzymali dyplomy, na następnych trzeba było czekać kilkanaście lat; rekrutacja na Wydział Elektryczny została wstrzymana. Nastąpił dynamiczny rozwój Stowarzyszenia. W 1956 roku Oddział osiągnął 200 członków. Prezesami byli kolejno od 1951 roku – Sylwester Rode, Leon Wołąsewicz, Stanisław Pawłowski, Eugeniusz Krzywiński, Wiktor Staręga, a od 1958 r. ponownie Karol Białkowski. W roku 1959 Oddział uzyskał uprawnienia do prowadzenia egzaminów kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się budową i eksploatacją urządzeń elektrycznych, działalność ta trwa do dzisiaj. Jednocześnie zaczęto organizować kursy przygotowawcze do tych egzaminów. Powołani zostali pierwsi rzeczoznawcy SEP i utworzono Grupę Rzeczoznawców SEP.

Oddział Białostocki SEP dołożył swoją cegiełkę w formie nacisku na utworzenie Białostockiego Przedsiębiorstwa Elektryfikacji Rolnictwa (10.12.1955). Popularny PER, dzisiaj ELTOR Białystok Spółka z o.o., w ciągu 20 lat zelektryfikował 160 tys. gospodarstw, zbudował 25 tys. km linii oraz 5,5 tys. stacji transformatorowych. Na bazie grup robót elektrycznych przy przedsiębiorstwach budowlanych doszło do koncentracji sił i środków oraz utworzenia Białostockiego Przedsiębiorstwa Instalacji Elektrycznych (BPIE – 1964 r.) Energetyka zawodowa dla realizacji swoich celów rozbudowy sieci utworzyła własne wykonawstwo SOWI-6 (w 1962 r.), przekształcone później w Zakład Wykonawstwa Sieci Elektrycznych.

Białostocka radiostacja była uruchomiona w 1956 r. (miała moc 30 kW), natomiast w 1962 r. został uruchomiony Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy w Krynicach, zapewniający poprawny odbiór programu telewizyjnego na obszarze stanowiącym 80% województwa. W 1965 roku rozpoczęto budowę EC II, po dwóch latach uruchomiono pierwszy kocioł. Dzisiejszy potencjał to 8 kotłów, 3 turbozespoły, moc elektryczna 157 MW i cieplna 600 MW. 1 lipca 1968 r. utworzono Zakład Elektronicznej Techniki Obliczeniowej (ZETO).

Tymczasem Oddział kontynuował starania o wznowienie studiów na kierunku “Elektrotechnika”. Wreszcie starania zostały uwieńczone powodzeniem: w 1963 r. wznowiono rekrutację na studiach dla pracujących, a w 1964 r. przekształcono Wieczorową w Wyższą Szkołę Inżynierską i otwarto studia dzienne. W początkowym okresie wielkiej pomocy udzielali pracownicy Politechniki Warszawskiej, a w szczególności prof. Tadeusz Kahl cieszący się w Białymstoku wielką popularnością i szacunkiem, a także profesorowie: Tadeusz Bełdowski i Zdzisław Grunwald. Uruchomienie ponowne studiów na kierunku “Elektrotechnika”, szczególnie w systemie dziennym spowodowało, że w latach 1967-70 ukończyło je 230 inżynierów, w większości pozostających na Białostocczyźnie i zwiększających istniejącą tutaj kadrę. Właśnie w tamtych latach ukończyło studia wielu aktywnych dzisiaj działaczy SEP-owskich.

Liczebność Oddziału wzrosła w tym czasie do 500 członków (1967 r.). Prezesem Oddziału w 1966 r. został Roman Makal – szef Stacji Radiowych i Telewizyjnych, a w 1969 r. – Ryszard Mazgajski, który prezesował przez następne 15 lat. W roku 1971 rektorem WSI został Tadeusz Bełdowski na lat 10 i rozpoczął się wówczas dynamiczny rozwój Uczelni. Rektor Bełdowski zdobył lokalizację – marzenie, założenia i projekt zrobiło renomowane biuro projektów, rozpoczęła się realizacja kolejnych obiektów. Wśród 8 rektorów tej uczelni 5-ciu to elektrycy, bo później jeszcze rektorował Jerzy Niebrzydowski, Mieczysław Banach, a obecnie Tadeusz Citko. Uczelnia w roku 1973 uzyskała prawo prowadzenia studiów magisterskich, a w roku 1974 została powołana Politechnika Białostocka.

Wydział Elektryczny dzisiaj to 1 943 absolwentów i 1 229 studentów na kierunkach Elektrotechnika, Automatyka i Robotyka, Elektronika i Telekomunikacja. Od roku 1995 ma prawo doktoryzowania. W roku 1970 powstała TELZA, początkowo jako filia Warszawskich Zakładów Telewizyjnych, po 3 latach jako samodzielny zakład. W roku 1979 przeniosła się do nowej siedziby jako BZPT UNITRA-POLCOLOR – dzisiaj BIAZET S.A. W roku 1973 stan Oddziału przekroczył 1000 członków. 10.09.1978 r. zorganizowano w Białymstoku XXI Walny Zjazd Delegatów SEP.

Zjazdowi towarzyszyło 5 konferencji naukowo-technicznych na temat roli elektryki w rewolucji naukowo-technicznej. Na koncercie w Filharmonii Białostockiej grała Wanda Wiłkomirska. Kolacja koleżeńska odbyła się w Pałacu Branickich.

Członkom Oddziału przyznano pierwsze medale Mieczysława Pożaryskiego – współzałożyciela i prezesa SEP. 11.12.1978 r. z Oddziału Białostockiego wyłonił się Oddział Suwalski SEP, a 15.03.1979 r. – Oddział Łomżyński. W roku 1984 prezesurę Oddziału na 2 kadencje objął Bogdan Siuda, a w 1990 r. – Wiktor Ostasiewicz. Ciąg dalszy to już teraźniejszość.

(źródło: wystąpienie wiceprezesa Oddziału Białostockiego SEP – Mirosława Sosnowskiego)

Prezesi Białostoccy:

• 1946 – 1951 – Karol Białkowski
• 1951 – 1952 – Sylwester Rode
• 1952 – 1953 – Leon Wołąsewicz
• 1953 – 1954 – Stanisław Pawłowski
• 1954 – 1956 – Eugeniusz Krzywiński
• 1956 – 1958 – Wiktor Staręga
• 1958 – 1966 – Karol Białkowski
• 1966 – 1969 – Roman Makal
• 1969 – 1984 – Ryszard Mazgajski
• 1984 – 1990 – Bogdan Siuda
• 1990 – 1998 – Wiktor Ostasiewicz
• 1998 – 2006 – Jerzy Kołłątaj
• 2006 –           Mirosław Kasacki