Osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, w celu uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji, wykazują się wiedzą teoretyczną i praktyczną w zakresie:

 A) na stanowiskach eksploatacji:

1. a) zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi urządzeń, instalacji i sieci,
2. b) zasad eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci, c) zasad i warunków wykonywania prac dotyczących obsługi, konserwacji, remontu, naprawy, montażu lub demontażu i czynności kontrolno-pomiarowych,
3. d) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz udzielania pierwszej pomocy,
4. e) zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i ochrony środowiska; Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 1392

B) na stanowiskach dozoru:

1. a) przepisów dotyczących przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii, prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci,
2. b) przepisów i zasad postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii,
3. c) przepisów dotyczących eksploatacji oraz wymagań w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej urządzeń, instalacji i sieci,
4. d) przepisów dotyczących budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci,
5. e) zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i ochrony środowiska,
6. f) przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem zasad udzielania pierwszej pomocy, oraz wymagań ochrony środowiska,
7. g) zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci,
8. h) zasad dysponowania mocą urządzeń i instalacji przyłączonych do sieci, i) zasad i warunków wykonywania prac dotyczących obsługi, konserwacji, remontu, montażu oraz czynności kontrolno-pomiarowych.

A)  EKSPLOATACJA GRUPA 1

SZCZEGÓŁOWA TEMATYKA EGZAMINU NA UZYSKANIE ŚWIADECTWA KWALIFIKACYJNEGO DLA OSÓB ZAJMUJĄCYCH SIĘ EKSPLOATACJĄ NA STANOWISKU „EKSPLOATACJA GRUPA 1”

Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną.
Opracowanie: Centralna Komisja Uprawnień Zawodowych i Specjalizacji Zawodowej  Inżynierów SEP, Warszawa, luty 2018 r.

1. Podstawa prawna ustalenia szczegółowej tematyki egzaminu

Postawę prawną do ustalenia szczegółowej tematyki egzaminu stanowi art. 54 ust. 1 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 220) oraz Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. z 2003 r. Nr 89, poz. 828 oraz  z 2003 r. Nr 129, poz. 1184 i z 2005 r. Nr 141, poz. 1189).

2. Określenie osób na stanowiskach eksploatacji

Są to osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych i wykonujące prace eksploatacyjne w zakresie: obsługi, konserwacji,  remontu, montażu  i kontrolno-pomiarowym (§5 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia MGPiPS z 28.04.2003 r.).

3. Postanowienia ogólne

Szczegółowa tematyka egzaminacyjna powinna zapewniać jednolitość wymagań stawianych egzaminowanym. Powinna ona być podana pisemnie do wiadomości kandydatom ubiegającym się o potwierdzenie kwalifikacji co najmniej na 14 dni przed wyznaczoną datą egzaminu. Tematykę opracowano w układzie wymaganych wiadomości w zakresie elektroenergetycznym określonym w §6 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r.

4. Szczegółowa tematyka egzaminu

Szczegółowa tematyka egzaminu obejmuje zakres wymagań odnośnie wiedzy jaką powinny się wykazać osoby zajmujące się eksploatacją na stanowisku Eksploatacji, a określonych w § 6 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej  z dnia 28 kwietnia 2003 r. w zależności od rodzaju eksploatowanych urządzeń, instalacji  i sieci elektroenergetycznych wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających energię elektryczną, podanych w załączniku nr 1 (Grupa 1) do wyżej wymienionego Rozporządzenia.

4.1. Zasady budowy, działania oraz warunki techniczne obsługi urządzeń, instalacji  i sieci

1) Ogólna charakterystyka przepisów i norm dotyczących budowy urządzeń, instalacji  i sieci elektroenergetycznych.
2) Zasady budowy i działania urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych:
a) urządzeń, maszyn elektrycznych,
b) układy sieciowe,
c) sieci (linie) kablowe, napowietrzne.
3) Parametry techniczne eksploatowanych urządzeń (typ, rodzaj , moc, napięcie itp.).
4) Dobór urządzeń, aparatury i osprzętu do warunków środowiskowych. Stopnie ochrony zapewniane przez obudowy.
5) Zasady wyposażania urządzeń w aparaturę kontrolno-pomiarową, regulacyjną, automatykę oraz zabezpieczenia. Rodzaje i rola zabezpieczeń.
6) Ochrona przeciwporażeniowa – techniczne środki ochrony. Ochrona przed dotykiem bezpośrednim. Ochrona przy uszkodzeniu. Napięcia bezpieczne. Klasy ochronności urządzeń.
7) Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi i łączeniowymi.
8) Umiejętność posługiwania się dokumentacją techniczną.
9) Urządzenia i instalacje elektryczne w obszarach (strefach) zagrożenia wybuchem.

4.2. Zasady eksploatacji oraz instrukcje eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci

1) Znajomość instrukcji eksploatacji w zakresie wykonywanych czynności.
2) Czynności związane z uruchamianiem, obsługą w czasie normalnej pracy i zatrzymaniem urządzenia elektroenergetycznego.
3) Zasady postępowania w razie awarii oraz zakłóceń w pracy urządzenia.
4) Terminy i zakresy przeprowadzania oględzin, przeglądów, remontów oraz prób i pomiarów.
5) Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych dla danego rodzaju urządzeń energetycznych, oraz wymagania kwalifikacyjne osób zajmujących się eksploatacją danego urządzenia.
6) Zasady uruchamiania lub nakaz zatrzymania pracy urządzeń i instalacji elektroenergetycznych.
7) Zasady odstawienia urządzeń i instalacji z ruchu.

4.3. Zasady i warunki wykonywania prac kontrolno – pomiarowych i montażowych

1) Przygotowanie i przeprowadzanie prac kontrolno pomiarowych.
2) Zasady i warunki wykonywania pomiarów eksploatacyjnych w zakresie:
– podstawowych wielkości elektrycznych: prądu, napięcia i rezystancji,
– poboru mocy, zużycia energii elektrycznej i współczynnika mocy,
– skuteczności ochrony przeciwporażeniowej,
– ochrony odgromowej sieci, budynków i budowli.
3) Zasady i metody wykonywania badań poszczególnych rodzajów urządzeń elektrycznych. Badania i pomiary (odbiorcze, okresowe) jako ocena stanu technicznego urządzeń, instalacji i sieci:
a) Pomiary rezystancji izolacji.
b) Pomiar impedancji pętli zwarciowej.
c) Pomiary rezystancji uziemień.
4) Metody badań i charakterystyka przyrządów pomiarowych – znaczenie zakresu pomiarowego.
5) Sporządzenie protokołu z badań i pomiarów.
6) Zasady i warunki wykonywania prac montażowych urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.

4.4. Zasady i wymagania bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętności udzielania pierwszej pomocy

1) Obowiązki pracowników w zakresie BHP.
2) Znajomość zagrożeń występujących na stanowisku pracy.
3) Zasady organizacji i bezpiecznego wykonywania prac eksploatacyjnych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych.
4) Rodzaje poleceń, zasady przygotowania strefy – miejsca pracy.
5) Narzędzia pracy i sprzęt ochronny. Podział sprzętu ochronnego, terminy badań  i zasady przechowywania.
6) Zasady uwalniania spod napięcia i udzielania pomocy przedlekarskiej osobom porażonym prądem elektrycznym. Metody sztucznego oddychania i pośredni masaż serca.
7) Wpływ urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych na możliwość powstania pożaru.
8) Sprzęt przeciwpożarowy i zasady jego użytkowania.

4.5. Instrukcje postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i środowiska

1) Znajomość instrukcji postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi i otoczenia.
2) Sposoby informowania osób kierownictwa oraz instytucji powołanych do usuwania awarii, gaszenia pożaru, itp.
3) Znajomość telefonów i systemów alarmowych.
4) Środki gaśnicze stosowane do likwidacji pożaru urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.

Uwaga:
          Osoba przystępująca do egzaminu kwalifikacyjnego powinna wykazać się znajomością postanowień zawartych w obowiązującej ustawie z dnia 10 kwietnia1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 220), w Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. z późn. zm. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1332) oraz w rozporządzeniach wykonawczych do tych ustaw.
Ponadto powinna znać zasady wynikające z norm, Kodeksu Pracy oraz instrukcji eksploatacyjnych i stanowiskowych – wszystko w zakresie określonym „Wnioskiem o sprawdzenie kwalifikacji” a także praktyczną umiejętność udzielania pomocy przedlekarskiej.

 4.6.  Wybrane akty prawne

1) Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 220 z późn. zm.).
2) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1332 z późn. zm.).
3) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dział 4 i 10 (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 z późn. zm.).
4) Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz. U.  z 2017 r. poz. 736 z późn. zm.).
5) Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1040). 6) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. z 2003 r. Nr 89, poz. 828 oraz z 2003 r. Nr 129, poz. 1184 i z 2005 r. Nr 141, poz. 1189).
7) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lutego 2017 r. w sprawie wykazu zawodów regulowanych i działalności regulowanych przy wykonywaniu których usługodawca posiada bezpośredni wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo publiczne, w przypadku których można wszcząć postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji (Dz. U z 2017 r. poz. 468).
8) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. z 2007 r. Nr 93, poz. 623 z późn. zm.).
9) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 492).
10) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010 r. Nr 109, poz. 719).
11) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz. U.  z 2015 r. poz. 1422 z późn. zm.).

Normy:

1. PN-HD 60364-4-41:2017-09 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym.
2. PN-HD 60364-6:2016-07 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6: Sprawdzanie.
3. PN-HD 60364-5-54: 2016 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-54: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia, przewody ochronne i przewody połączeń ochronnych.
4. PN-HD 60364-4-43:2012 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-43. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed prądem przetężeniowym.
5. PN-E-04700:1998/+Az1:2000 Urządzenia i układy elektryczne w obiektach elektroenergetycznych. Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych.
6. SEP-E-001:2013 Norma SEP. Sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia. Ochrona przeciwporażeniowa.
7. PN-E-05115:2002 Instalacje elektroenergetyczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kV.
8. PN-EN 50522:2011 Uziemienie instalacji elektroenergetycznych prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kV .

Zalecane wydawnictwa szkoleniowe COSiW SEP:

UWAGA:
Zalecane wydawnictwa szkoleniowe (poz. 1 do 6) są opracowaniami na czas obecny (2018r.) w wielu aspektach  zdezaktualizowanymi.

1. Gryżewski Z.: Prace pomiarowo – kontrolne przy urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV, wyd. VI, Warszawa 2009.
2. Laskowski J.: Nowy poradnik elektroenergetyka przemysłowego, Warszawa 2013.
3. Ługowski G.: Wytyczne oraz przepisy związane z eksploatacją urządzeń , instalacji i sieci elektroenergetycznych, Warszawa 2000.
4. Rogoń A.: Ochrona od porażeń w instalacjach elektrycznych (poradnik), wyd. IV, Warszawa.
5. Strojny J. (redaktor pracy zbiorowej): Vademecum elektryka, Warszawa 2013. 6. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych oraz 102 pytania z zakresu instalacji elektrycznych i ochrony przeciwporażeniowej, Warszawa 2006.

Inne:

1. Jabłoński W.: Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych niskiego i wysokiego napięcia, WNT, 2011.
2. Musiał E.: Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2010.
3. Strojny J., Strzałka j.: Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych, Wyd. IX, Tarbonus, Kraków-Tarnobrzeg 2018.
4. Orlik W.: Egzamin kwalifikacyjny elektryka w pytaniach i odpowiedziach, Wydawnictwo KaBe, Krosno 2014. 5. Orlik W.: Badania i pomiary elektroenergetyczne dla praktyków, Wydawnictwo: KaBe, Krosno 2015.

B. DOZÓR GRUPA 1

SZCZEGÓŁOWA TEMATYKA EGZAMINU NA UZYSKANIE ŚWIADECTWA KWALIFIKACYJNEGO DLA OSÓB ZAJMUJĄCYCH SIĘ EKSPLOATACJĄ NA STANOWISKU „DOZORU GRUPA 1”.

Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną.
Opracowanie: Centralna Komisja Uprawnień Zawodowych i Specjalizacji Zawodowej  Inżynierów SEP, Warszawa, luty 2018 r.

1. Podstawa prawna ustalenia szczegółowej tematyki egzaminu

Postawę prawną do ustalenia szczegółowej tematyki egzaminu stanowi art. 54 ust. 1 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 220) oraz Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. z 2003 r. Nr 89, poz. 828 oraz  z 2003 r. Nr 129, poz. 1184 i z 2005 r. Nr 141, poz. 1189).

2. Określenie osób na stanowiskach dozoru

Są to osoby kierujące czynnościami osób wykonujących prace eksploatacyjne w zakresie: obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym oraz osoby na stanowiskach pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających energię elektryczną (§5 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MGPiPS z 28.04.2003 r.).

3. Postanowienia ogólne

Szczegółowa tematyka egzaminacyjna powinna zapewniać jednolitość wymagań stawianych egzaminowanym. Powinna ona być podana pisemnie do wiadomości kandydatom ubiegającym się o potwierdzenie kwalifikacji co najmniej na 14 dni przed wyznaczoną datą egzaminu. Tematykę opracowano w układzie wymaganych wiadomości w zakresie elektroenergetycznym określonym w §6 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r.

4. Szczegółowa tematyka egzaminu

Szczegółowa tematyka egzaminu obejmuje zakres wymagań odnośnie wiedzy jaką powinny się wykazać osoby zajmujące się eksploatacją na stanowisku Dozoru, a określonych  w §6 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia  28 kwietnia 2003 r. w zależności od rodzaju eksploatowanych urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających energię elektryczną, podanych w załączniku nr 1 (Grupa 1) do wyżej wymienionego Rozporządzenia.

4.1. Przepisy dotyczące przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw  i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci

1) Znajomość Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. z 2007 r. Nr 93, poz. 629 z późn. zm.).
a) Umowa o przyłączeniu, warunki przyłączenia i grupy przyłączeniowe.
b) Obowiązki dostawcy i odbiorcy energii elektrycznej.
c) Prowadzenie ruchu sieciowego i eksploatacja sieci. Standardy jakościowe obsługi odbiorców. Warunki wstrzymania dostawy energii elektrycznej.
2) Wymagania i zawartość dokumentacji technicznej (projektowej). Tryb uzgadniania rozwiązań technicznych.
3) Sprawdzanie realizacji warunków przyłączania urządzeń i instalacji elektroenergetycznych oraz ich uruchomienie.
4) Pewność zasilania i zasady rezerwowania.
5) Rodzaje i zasady doboru układów pomiarowych. Taryfy opłat.

4.2. Przepisy i zasady postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji  i sieci z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii

1) Znajomość ogólnych zasad wytwarzania, przesyłu, rozdziału i racjonalnego użytkowania paliw i energii.
2) Znajomość zasad programowania pracy urządzeń, instalacji i sieci zmierzających do uzyskania wyrównanego przebiegu obciążenia i minimalizacji zużycia paliw i energii.
3) Bieżąca kontrola poboru mocy i energii w procesach produkcyjnych. Ogólna charakterystyka taryf energii elektrycznej.
4) Okresowe analizy energochłonności. Normowanie zużycia energii elektrycznej.
5) Analiza strat energii i ekonomicznego obciążenia urządzeń. Rola współczynnika mocy  i jego poprawianie.
6) Zasady stosowania ograniczeń w użytkowaniu i poborze energii.
7) Zasady gospodarki energią bierną.
8) Statystyka i sprawozdawczość techniczno-ekonomiczna.

4.3. Przepisy dotyczące eksploatacji, wymagania w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci

1) Ogólna charakterystyka ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 220) oraz aktów wykonawczych z zakresu eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.
2) Dokumentacja techniczno-eksploatacyjna urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.
3) Przyjmowanie urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych do eksploatacji.
4) Prowadzenie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci. Przepisy określające wymóg posiadania instrukcji eksploatacji urządzeń, sieci i instalacji elektroenergetycznych przez podmiot – prowadzącego eksploatację tych urządzeń.
5) Terminy i zakres oględzin, przeglądów i remontów oraz badań i pomiarów eksploatacyjnych.
6) Przekazywanie do remontu oraz wycofywanie z eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.
7) Kwalifikacje osób zajmujących się dozorem nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.
8) Instrukcje eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych – wymóg jej posiadania. Zawartość i układ instrukcji.

4.4. Przepisy dotyczące budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz normy i warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci

1) Charakterystyka przepisów i norm dotyczących budowy urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.
2) Zasady budowy i działania urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych:
a) urządzenia, maszyny elektryczne,
b) układy sieciowe,
c) sieci (linie) kablowe, napowietrzne.
3) Zasady doboru urządzeń, aparatury i osprzętu do warunków środowiskowych. Stopnie ochrony obudowy.
4) Wyposażenie urządzeń w aparaturę kontrolno-pomiarową, regulacyjną, automatykę  i zabezpieczenia. Rola zabezpieczeń – rodzaje.
5) Przepisy – normy dotyczące ochrony przeciwporażeniowej przy urządzeniach do 1 kV. Techniczne środki ochrony przed dotykiem bezpośrednim i przy uszkodzeniu. Napięcia bezpieczne, układy SELV i PELV. Klasy ochronności (0, I, II, III).
6) Przepisy – normy dotyczące ochrony przeciwporażeniowej przy urządzeniach o napięciu powyżej 1 kV – środki ochrony.
7) Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi i łączeniowymi – normy.
8) Urządzenia i instalacje elektryczne w obszarach (strefach) zagrożenia wybuchem.
9) Umiejętność posługiwania się dokumentacją techniczną.

4.5. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska

1) Obowiązki osób dozoru w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, bezpieczeństwa pożarowego i ochrony środowiska. Obowiązujące przepisy.
2) Zagrożenia związane z eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.
3) Organizacja wykonywania prac przy urządzeniach elektrycznych. Metody prac eksploatacyjnych przy urządzeniach elektroenergetycznych:
a) pod napięciem,
b) w pobliżu napięcia,
c) przy wyłączonym napięciu. Bezpieczeństwo wykonywania prac eksploatacyjnych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego (rodzaje poleceń, osoby funkcyjne, zasady przygotowania miejsca – strefy pracy).
4) Klasyfikacja, terminy badań i zasady użytkowania sprzętu ochronnego i narzędzi.
5) Wpływ urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych na możliwość powstania pożaru.
6) Sprzęt i urządzenia przeciwpożarowe stosowane przy likwidacji pożarów.
7) Zasady uwalniania spod napięcia. Udzielanie pomocy przedlekarskiej osobom poszkodowanym.
8) Wpływ urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych na skażenie środowiska (hałas, wibracje, pola elektromagnetyczne oraz elektrostatyczne) i środki przeciwdziałania.

4.6. Zasady postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci

1) Zasady postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu określone w instrukcjach eksploatacyjnych i przeciwpożarowych.
2) Zasady szkolenia pracowników w zakresie postępowania w warunkach zagrożenia.
3) Sprzęt gaśniczy – zasady stosowania i użytkowania.

4.7. Zasady dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci

1) Obowiązujące zasady wprowadzania do ruchu i odstawiania urządzeń prądotwórczych.
2) Znajomość obowiązujących przepisów z zakresu ograniczeń poboru mocy i zużycia energii elektrycznej.
3) Znajomość zasad programowania pracy urządzeń i instalacji oraz wyłączeń urządzeń  i instalacji odbiorczych dla zapewnienia dotrzymania wprowadzonych ograniczeń.

4.8. Zasady i warunki wykonywania prac kontrolno – pomiarowych i montażowych

1) Przygotowanie i przeprowadzanie prac kontrolno pomiarowych.
2) Zasady i warunki wykonywania pomiarów eksploatacyjnych w zakresie:
– podstawowych wielkości elektrycznych: prądu, napięcia i rezystancji,
– poboru mocy, zużycia energii elektrycznej i współczynnika mocy,
– skuteczności ochrony przeciwporażeniowej,
– ochrony odgromowej sieci, budynków i budowli.
3) Ocena stanu technicznego urządzeń, sieci i instalacji elektrycznych w badaniach i pomiarach odbiorczych i okresowych – warunki techniczne, normy:
a) Pomiary rezystancji izolacji.
b) Pomiar impedancji pętli zwarciowej.
c) Pomiary rezystancji uziemień.
4) Zasady i metody wykonywania badań poszczególnych rodzajów urządzeń elektrycznych – charakterystyka przyrządów pomiarowych – zakres pomiarowy.
5) Dokumentacja – sporządzenie protokołu z badań i pomiarów oraz ocena wyników pomiarów.
6) Zasady i warunki wykonywania prac montażowych urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych. Przepisy – warunki techniczne, normy.

Uwaga:
          Osoba przystępująca do egzaminu kwalifikacyjnego powinna wykazać się znajomością postanowień zawartych w obowiązującej ustawie z dnia 10 kwietnia1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 220), w Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. z późn. zm. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1332) oraz w rozporządzeniach wykonawczych do tych ustaw.
Ponadto powinna znać zasady wynikające z norm, Kodeksu Pracy oraz instrukcji eksploatacyjnych i stanowiskowych – wszystko w zakresie określonym „Wnioskiem o sprawdzenie kwalifikacji” a także praktyczną umiejętność udzielania pomocy przedlekarskiej.

Wybrane akty prawne.

1) Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 220 z późn. zm.).
2) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1332 z późn. zm.).
3) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dział 4 i 10 (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 z późn. zm.).
4) Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz. U.  z 2017 r. poz. 736 z późn. zm.).
5) Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 1482 z późn. zm.).
6) Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn. Dz. U.  z 2017 r. poz. 1226 z późn. zm.).
7) Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1040).
8) Ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemie oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U.  z 2016 r. poz. 542).
9) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. z 2003 r. Nr 89, poz. 828 oraz z 2003 r. Nr 129, poz. 1184 i z 2005 r. Nr 141, poz. 1189).
10) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lutego 2017 r. w sprawie wykazu zawodów regulowanych i działalności regulowanych przy wykonywaniu których usługodawca posiada bezpośredni wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo publiczne, w przypadku których można wszcząć postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji (Dz. U z 2017 r. poz. 468).
11) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. z 2007 r. Nr 93, poz. 623 z późn. zm.).
12) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 492).
13) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010 r. Nr 109, poz. 719).
14) Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 29 grudnia 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz. U. z 2017 r. poz. 2500).
15) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie sposobu obliczania współczynnika intensywności zużycia energii elektrycznej przez odbiorcę przemysłowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 2059).
16) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (tekst jedn.  Dz. U. z 2013 r. poz. 1200 z późn. zm.).
17) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz. U.  z 2015 r. poz. 1422 z późn. zm.).
18) Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez przedsiębiorstwa energetyczne (Dz. U. z 2016 r. poz. 2166).
19) Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U. z 2016 r. poz. 806).

Aktualne normy

1) PN-HD 60364-4-41:2017-09 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym.
2) PN-HD 60364-6:2016-07 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6: Sprawdzanie.
3) PN-HD 60364-5-54: 2016 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-54: Dobór  i montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia, przewody ochronne i przewody połączeń ochronnych.
4) PN-HD 60364-4-43:2012 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-43. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed prądem przetężeniowym.
5) PN-E-04700:1998/+Az1:2000 Urządzenia i układy elektryczne w obiektach elektroenergetycznych. Wytyczne przeprowadzania po montażowych badań odbiorczych.
6) SEP-E-001:2013 Norma SEP. Sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia. Ochrona przeciwporażeniowa.
7) PN-E-05115:2002 Instalacje  elektroenergetyczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kV.
8) PN-EN 50522:2011 Uziemienie instalacji elektroenergetycznych prądu przemiennego  o napięciu wyższym od 1 kV.
9) PN-HD 60364-4-46:2017-01 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-46: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Odłączanie izolacyjne i łączenie.
10) PN-HD 60364-5-534:2012 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-53. Dobór  i montaż wyposażenia elektrycznego. Odłączanie izolacyjne, łączenie i sterowanie. Sekcja 534. Urządzenia do ochrony przed przepięciami.
11) PN-HD 60364-5-559:2010 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Część 5-55. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Inne wyposażenie. Sekcja 559. Oprawy oświetleniowe i instalacje oświetleniowe.
12) PN-HD 60364-4-444:2012 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-444. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed zakłóceniami napięciowymi i zaburzeniami elektromagnetycznymi.
13) PN-HD 60364-5-56:2013 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-56. Dobór  i montaż wyposażenia elektrycznego. Instalacje bezpieczeństwa.
14) Norma N SEP-E-007:2017-09 Instalacje elektroenergetyczne i teletechniczne w budynkach. Dobór kabli i innych przewodów ze względu na ich reakcję na ogień.
15) PN-HD 60364-5-53:2016-02 E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-53: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i sterownicza. Zastępuje PN-HD 50573-5-57:2014-08 E, PN-HD 60364-5-53:2015-08 E
16) PN-HD 60364-8-1:2015-03 E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 8-1: Efektywność energetyczna.
17) N-E-SEP-003 Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa. Linie prądu przemiennego z przewodami pełno-izolowanymi oraz z przewodami niepełnoizolowanymi.
18) N-SEP-E-004 :2013r Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne  linie kablowe. Projektowanie i budowa. 19) PN-EN 50341-1:2013-03E Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyżej 1 kV. Część 1: Wymagania ogólne. Specyfikacje wspólne Zalecane wydawnictwa szkoleniowe COSiW SEP:

UWAGA:
Zalecane wydawnictwa szkoleniowe są opracowaniami na czas obecny 2018 r. w wielu aspektach zdeaktualizowanymi. 

1. Gryżewski Z.: Prace pomiarowo – kontrolne przy urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV, wyd. VI, Warszawa 2009.
2. Laskowski J.: Nowy poradnik elektroenergetyka przemysłowego, Warszawa 2013.
3. Ługowski G.: Wytyczne oraz przepisy związane z eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych, Warszawa 2000.
4. Rogoń A.: Ochrona od porażeń w instalacjach elektrycznych (poradnik), wyd. IV, Warszawa.
5. Strojny J. (redaktor pracy zbiorowej): Vademecum elektryka, Warszawa 2013.
6. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych oraz 102 pytania z zakresu instalacji elektrycznych i ochrony przeciwporażeniowej, Warszawa 2006.

Inne:

1. Jabłoński W.: Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych niskiego i wysokiego napięcia, WNT, 2011.
2. Musiał E.: Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2010.
3. Strojny J., Strzałka j.: Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych, Wyd. IX, Tarbonus, Kraków-Tarnobrzeg 2018.
4. Orlik W.: Egzamin kwalifikacyjny elektryka w pytaniach i odpowiedziach, Wydanie VI, Wydawnictwo KaBe, Krosno 2014.
5. Orlik W.: Badania i pomiary elektroenergetyczne dla praktyków, Wydanie IV, Wydawnictwo: KaBe, Krosno 2015.